در طي روزهاي اخير با خبرهاي ناراحت كننده اي از همه گيري بيماري ابولا در آفريقا و منتشرشدن آن به ديگر نقاط دنيا مواجه هستيم، ويروس خطرناكي كه هنوز راهي براي جلوگيري از شيوع آن كشف نشده است، اما در دنيا ويروس هايي وجود دارند كه حتي از ابولا نيز مرگبارترند. در اينجا بزرگترين قاتلان انسان را بر اساس اينكه اگر فردي به ان ها مبتلا شود با چه احتمالي خواهد مرد و تعداد افرادي كه توسط آن ها كشته شده اند و اين كه آيا اين ويروس ها تهديدي در حال رشد براي نسل بشر هستند به شما معرفي خواهيم كرد،

هزاران سال است كه انسان با ويروس ها در حال نبرد است، حتي قبل از آن كه نسل هوشمند كنوني بر روي زمين پاي بگذارد. براي برخي بيماري هاي ويروسي واكسن ها و داروهايي كشف شده اند كه اجازه ي گسترش عفونت را نمي دهند و باعث نجات جان بيمار مي شوند و به عنوان مثال جهان را از  وجود ويروس ابله پاك كرده اند, اما شيوع بيماري كشنده ي ابولا در افريقا نشان دهنده ي راه طولاني است كه در مبارزه با اين دشمنان نامرئي در پيش داريم. در اینجا با ۱۲ ويروس كشنده  دنيا آشنا خواهيد شد.

۱. ويروس ماربورگ

این ویروس در سال ۱۹۶۷ میلادی کشف شد، هنگامی که کارگران آزمایشگاهی در آلمان از طریق میمونی وارداتی از اوگاندا به این ویروس آلوده شدند. ویروس ماربورگ همانند ابولا عمل می‌کند و هر دوی این ویروس‌ها باعث به وجود آمدن تب هموراژیک می‌شوند، افراد مبتلا دچار تب بالا و خونریزی در سراسر بدن می‌شوند که می‌تواند به شوک، نارسایی ارگان‌ها و سرانجام مرگ فرد منجر شود. میزان مرگ و میر در اولین شیوع ۲۵ درصد بود اما با استناد به سازمان بهداشت جهانی در اپیدمی که در جمهوری کنگو بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ میلادی رخ داد بیشتر از ۸۰ درصد مبتلایان به این بیماری فوت کردند. تصویر فوق تعدادی از ویروس‌های ماربورگ را نشان می‌دهد. ماربورگ و ابولا هر ۲ متعلق به یک خانواده از ویروس‌ها به نام Filovirus ها هستند.

۲. ويروس ابولا

اولين شيوع شناخته شده ي ويروس ابولا در انسان در سال ۱۹۷۶ به صورت همزمان در سودان و جمهوري دموكراتيك كنگو مشاهده شده است. اين بيماري از طريق خون و يا ديگر مايعات و بافت هاي الوده به ويروس از بدن حيوان يا انسان منتقل مي شود. قدرت كشندگي گونه هاي شناخته شده ي اين ويروس بسيار متفاوت اند، از يك طرف Reston حتي به سختي قادر است فردي را مريض كند و از سوي فرد مبتلا بهBundibugyo به احتمال ۵۰ درصد از بين خواهد رفت، اگرچه اين ميزان در اپيدمي سودان به ۷۱ درصد رسيد. شيوع امروزي اين بيماري در غرب افريقا بزرگترين و كشنده ترين شيوع اين بيماري تا به امروز بوده است. تصوير فوق از ويروس ابولا توسط ميكروسكوپ الكتروني گرفته شده است.

۳. هاري

اگرچه واكسن بيماري هاري در سال ۱۹۲۰ ميلادي هم براي حيوانات و هم براي انسان كشف شد اما هنوز اين بيماري مشكلي جدي در هند و قسمت هايي از افريقا به شمار مي رود. ويروس هاري مغز را از بين ميبرد، امروزه واكسن و انتي بادي هايي موثر بر عليه اين ويروس وجود دارد اما اگر كسي توسط حيوان هار گاز گرفته شود و به سرعت درمان نشود ۱۰۰ درصد كشته خواهد شد. تصوير فوق توسط ميكروسكوپ الكتروني از اين ويروس گرفته شده است كه ساختار بدن ويروس و سازه اي در پيرامون ويروس به نام Negri Bodies را نشان مي دهد كه حامل پروتئين هاي ويروسي است.

۴ – HIV

ويروس نقص ايمني انساني يا HIV در جهان مدرن سال هاست به عنوان مرگ بارترين ويروس شناخته مي شود، راه فراري از مرگ براي مبتلايان به اين ويروس وجود ندارد. براورد مي شود تاكنون ۳۶ ميليون نفر بر اثر ابتلا به اين ويروس جان خود را از دست داده اند. براي اولين بار در ابتداي دهه ي ۸۰ ميلادي بيماري ايدز شناخته شد و از ان زمان تاكنون اين ويروس ركورددار ميزان تلفات در افراد الوده در جامعه ي جهاني است. داروهاي قدرتمندي براي مبارزه با اين بيماري ساخته شده اند كه به بيماران اجازه مي دهند سال ها با وجود ابتلا به HIV زنده بمانند اما اين داروها گران قيمت اند و ۹۵ درصد از الوده شدگان جديد به اين ويروس در كشورهاي فقير و يا كمتر توسعه يافته زندگي مي كنند. در كشورهاي جنوب صحراي افريقا از هر ۲۰ بزرگسال ۱ نفر به اين ويروس الوده شده است. در تصوير فوق نمايي از ويروس HIV را كه با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني گرفته شده است مي بينيد.

۵. ابله

در سال ۱۹۸۰ مجمع جهاني بهداشت اعلام كرد كه زمين از ويروس ابله پاك سازي شده است. پيش از ان براي هزاران سال ابله بيماري مسري و خطرناك بوده است كه حتي مي توانست باعث از بين رفتن شهرها و تمدن ها شود. از هر ۳ نفر الوده به اين ويروس ۱ نفر جان خود را از دست مي دهد و بازماندگان نيز با زخم هاي عميق و مشكلات دائمي مواجه شده و اكثرا كور مي شدند. ميزان كشندگي اين ويروس در مناطق خارج از قاره ي اروپا بسيار بيشتر بوده است، به عنوان مثال مورخان تخمين مي زنند ۹۰ درصد از جمعيت بومي امريكا كه به اين بيماري مبتلا مي شدند جان خود را از دست مي دادند، اين ويروس توسط مهاجران اروپايي به ان قاره منتقل شده است. در قرن ۲۰ ام به تنهايي ابله ۳۰۰ ميليون نفر را به كام مرگ فرستاد، هيچ درمان اختصاصي براي مبتلايان به اين ويروس وجود ندارد و تنها راه مبارزه با ان پيشگيري از طريق واكسيناسيون است. تصوير فوق از يك ويروس ابله با بزرگنمايي ۳۱۰ هزار برابر گرفته شده است.

۶. ويروس هانتا

سندروم ريوي هانتا اولين بار در سال ۱۹۹۳ توجه جهانيان را به خود جلب كرد، زماني كه مرد جوان و سالمي پس از چند روز بيماري به علت تنگي نفس فوت كرد. چند ماه بعد مقامات سازمان بهداشت تاييد كردند كه منبع ويروس موشي در خانه ي يكي از قربانيان بوده است. بيشتر از۶۰۰ نفر در ايالات متحده هم اكنون به اين ويروس الوده هستند كه تخمين زده مي شود ۳۶ درصد ان ها جان خود را از دست بدهند. اين ويروس به صورت فرد به فرد مسري نيست بلكه از طريق مدفوع الوده ي موش به انسان منتقل مي شود. پيش از اين در خلال سال هاي ابتدايي دهه ي ۵۰ ميلادي و در جنگ كره نوع ديگري از اين ويروس شيوع پيدا كرده بود كه بنابر اطلاعات مجله ي باليني انجمن ميكروبيولوژي امريكا بيش از ۳ هزار سرباز را مبتلا كرده كه حدود ۱۲ درصد ان ها از بين رفتند. با اين كه كشف اين ويروس براي پزشكي مدرن تازگي دارد اما بعدها محققان متوجه شدند كه در پزشكي سنتي بوميان هاواناي امريكا بيماري مشابهي با انتقال از طريق موش ذكر شده است. تصوير فوق نمايي از ويروس هانتا معروف به بيماري گناه نامبره (SVN) را در زير ميكروسكوپ الكتروني نشان مي دهد.

۷. انفولانزا

در طول يك فصل تا ۵۰۰ هزار نفر در سراسر دنيا بر اثر ابتلا به بيماري انفولانزا جان خود را از دست مي دهند و گاهي اوقات با پديد امدن نوع جديدي از اين ويروس ميزان مرگ و مير به بالاتر از اين عدد نيز مي رسد. مرگبار ترين اپيدمي انفولانزا به نام انفولانزاي اسپانيايي شناخته مي شود. اين همه گيري از سال ۱۹۱۸ ميلادي شروع شد و تا ۴۰ درصد از جمعيت جهان را الوده كرد كه باعث مرگ حدود ۵۰ ميليون نفر در سراسر جهان شد. ويروس انفولانزا به راحتي مي تواند بين افراد منتقل شود و هنوز هم ممكن است نوع جديدي از اين ويروس باعث اپيدمي مانند انچه در سال ۱۹۱۸ رخ داد بشود. تصوير ديجيتالي رنگي فوق ويروس انفولانزاي H1N1 ملقب به انفولانزاي خوكي را در زير ميكروسكوپ الكتروني نشان مي دهد. در سال ۲۰۰۹ اين ويروس چيزي در حدود ۲۰۰ هزار نفر را در سراسر دنيا به كام مرگ فرستاد.

۸. دانگ

به نظر مي رسد براي اولين بار ويروس دانگ در سال هاي ۱۹۵۰ ميلادي در فيليپين و تايلند مشاهده شده است. از ان زمان اين بيماري در نقاط گرمسيري و نيمه گرمسيري جهان به ويژه مالزي به سرعت انتشار يافته است كه تا ۴۰ درصد از جمعيت جهان در اين مناطق زندگي مي كنند. اين عفونت از طريق پشه اي به نام ائدرس مشهور به ببر اسيايي به انسان منتقل مي شود. سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ ميليون نفر در سراسر جهان به اين بيماري مبتلا مي شوند، اگرچه نسبت مرگ و مير ان نسبت به ويروس هاي مشابه كم و حدود ۲.۵ درصد است اما اين ويروس نيز مي تواند باعث بيماري ابولا مانندي به نام تب و خونريزي دانگي شود كه در ان صورت ميزان مرگ و مير از ۲۰ درصد بالاتر خواهد رفت. تب دانگي به نام تب استخوان شكن نيز شناخته مي شود چرا كه به دليل درد شديد بيمار تصور مي كند استخوان هايش در حال شكستن است. هنوز هيچ واكسن موثري بر عليه اين بيماري ساخته نشده است. تصوير فوق ذرات ويروس دانگي را در زير ميكروسكوپ الكتروني نشان مي دهد.

۹. روتا

ويروس روتا باعث ايجاد اسهال شديد در كودكان و نوزادان مي شود، اين ويروس مي تواند به سرعت از طريق تماس با ترشحات مدفوع كودك و نوزاد منتقل شود. اگرچه در كشورهاي توسعه يافته كمتر موردي از مرگ و مير بر اثر ابتلا به اين بيماري ديده مي شود اما در كشورهاي فقير و درحال توسعه اين ويروس قاتلي بزرگ به شمار مي ايد. تخمين زنده مي شود در سال ۲۰۰۸ حدود ۴۵۳ هزار كودك زير ۵ سال بر اثر ابتلا به اين ويروس جان خود را از دست داده اند. در حال حاظر ۲ نوع واكسن براي جلوگيري از ابتلاي كودكان به ويروس روتا ساخته شده است، در كشورهايي كه واكسن اين بيماري را دريافت كرده اند كاهش شديد تلفات بر اثر اين بيماري گزارش شده است. تصوير فوق ذرات ويروس روتا را تحت بزرگنمايي بسيار بالاي ۴۵۶ هزار برابر نشان مي دهد.

۱۰. ويروس پوليو

ويروس پوليو عامل شيوع بيماري است كه به نام فلج اطفال شناخته مي شود. اين ويروس از طريق ترشحات دهان به دهان يا ورود ذرات مدفوع به بدن انسان منتقل مي شود. با سرمايه گذاري جهاني كه براي واكسيناسيون بر عليه اين ويروس انجام شده موارد همه گيري جديدي به اين بيماري ديده نمي شود. در سال ۱۹۵۲ ميلادي يعني ۳ سال قبل از كشف واكسن اين بيماري فقط در امريكاي شمالي ۲۱ هزار كودك مبتلا به اين بيماري وجود داشتند. اين ويروس با حمله به نورون هاي حركتي باعث نابودي اعصاب و ايجاد ضايعاتي غير بازگشت در ماده ي خاكستري مغز و بصل النخاع مي شود. ۲ نوع واكسن بر عليه اين بيماري وجود دارند، نوع تزريقي و خوراكي. همگام با برنامه ي بين المللي ريشه كني فلج اطفال با واكسيناسيون كودكان در سال ۱۳۸۳ به وسيله ي قطره ي خوراكي، اين بيماري در كشورمان ريشه كن شد. در حال حاضر مواردي از ابتلا به اين بيماري در شمال هندوستان، شمال نيجريه و دو كشور همسايه افغانستان و پاكستان يافت مي شود. هيچ داروي مشخصي براي درمان اين بيماري وجود ندارد و ضايعات به وجود امده غير قابل برگشت خواهند بود، در صورت ابتلا به فلج سيستم تنفسي به احتمال ۵۰ درصد فرد مبتلا جان خود را از دست خواهد داد.

۱۱. ويروس تيك بورن

تب كريمه كنگو نام بيماري شايعي است كه توسط اين ويروس به وجود مي ايد. با ابتلا به اين ويروس فرد دچار تب و خونريزي شديد مي شود، ۳۰ درصد از افراد مبتلا به اين بيماري جان خود را از دست خواهند داد. شايع ترين راه انتقال اين بيماري از طريق كنه و دام است اما از طريق تماس مستقيم با خون فرد الوده و ترشحات و مايعات بدن نيز اين ويروس انتقال پيدا خواهد كرد. هنوز واكسني براي انسان يا دام بر عليه اين بيماري شناخته نشده است.

۱۲. كرونا ويروس

SARS يا سندررم حاد تنفسي نام بيماري است كه از طريق ابتلا به ويروس كشنده ي كرونا ايجاد مي شود. اولين مورد ابتلا به اين بيماري در اسيا گزارش شد و پس از انتقال ان به قاره ي امريكا و اروپا باعث اپيدمي مرگبار جهاني در سال ۲۰۰۳ شد. طبق اسناد سازمان جهاني بهداشت در اين همه گيري ۸۰۹۸ نفر الوده شدند كه از اين ميزان ۷۷۴ نفر فوت كردند. ويروس سارس از طريق قطرات تنفسي هنگام سرفه يا عطسه منتقل مي شود، قطرات الوده به بيماري با ورود به چشم و بيني فرد وي را الوده مي كنند، حتي با لمس اشيا الوده شده با عطسه و تماس ان شي يا دست به دهان نيز اين ويروس قابل انتقال است، بنابراين مانند اكثر بيماري ها مهمترين عامل در جلوگيري از ابتلا به اين بيماري رعايت بهداشت و شستشوي دست و بدن است.

منبع:زومیت