یک گفتـگوی خـصوصی با گوهـر خیـراندیـش
برای گفت وگو باید بهانه ای باشد و بهانه گفت وگوی ما هم با گوهر خیراندیش سریال کلاه پهلوی بود. اگرچه خسته سفر بود اما دعوت ما را پذیرفت و سرشار از انرژی به روزنامه آمد و پاسخگوی پرسش های ما شد. با این هنرمند از کارهای جدیدش و البته سالها حضورش در عرصه هنر سخن گفتیم ...
خانم خیراندیش چند وقتی بود که پیگیر گفت وگو با شما بودم اما گویا ایران نبودید و خارج از کشور مشغول تدریس بودید؟
بله، چند وقتی ایران نبودم. همان طور که اشاره کردید به تدریس مشغول بودم البته تدریس به آن شکلی که در دانشگاهها و آموزشگاههای ایران رایج است، نبود بلکه کارگاه آموزشی شامل نمایش و تحلیل فیلم و کلاسهای کارگاهی بود. چگونه برای برگزاری این کارگاههای آموزشی دعوت شدید؟
من چهار سال پیش به دعوت بخش فرهنگی و ایرانشناسی دانشگاه برکلی از سوی خانم دکتر پیرنظر رفتم. چون قبل از اینکه به کالیفرنیا بروم، وارد فیلادلفیا شده بودم، دوستان بخش فرهنگی دانشگاه رزمان مطلع شدند و دعوتم کردند. پس از آن به دانشگاه برکلی رفتم. بعد هم جشنواره فیلم سانفرانسیسکو از من دعوت کرد و مدیر برنامه ام برنام هریزی کرد تا در ایالتهای مختلف حضور پیدا کنم سپس بخش جشنواره فیلمهای دانشگاه یوسیالای دعوت کردند، چون با خودم دیویدی فیلم رسم عاشقکشی را داشتم با آقای فلاح تهیه کننده فیلم تماس گرفتم و او هم لطف کرد و کپی ۳۵ فیلم را برایمان فرستاد.
من به مدیر آن جشنواره پیشنهاد کردم که کارگردان اثر را هم دعوت کنند چون رسم عاشقکشی فیلمی بود که در ایران و جشنواره های خارجی موفق عمل کرد و آقای خسرو معصومی هم آمدند و افزون بر رسم عاشقکشی، باد در علفزار میپیچد را هم با خود آورد و فیلم آنجا به نمایش درآمد. وقتی با روزنامه لسآنجلس تایمز و یکی از رادیوهای آنجا گفتوگو و مصاحبه داشتم، هم ایرانیهای مقیم آنجا و هم مردم آنجا مطلع شدند و به دیدن فیلم آمدند.
سالن تا حدی پر شد که بیرون هم پرده سفید گذاشتند و کار را نمایش دادند. مطبوعات آنجا نوشتند که هیچ فیلم ایرانی به این اندازه مخاطب نداشته است. این دعوتها ادامه داشت و این بار به دعوت مدیریت بخش فرهنگی دانشگاه سانتاباربارا خانم ژانت آفاری کارگاه آموزشی برگزار کردم. استقبال ایرانیان و مردم آنجا هم از فیلمهای ما بسیار خوب بود. کمی به گذشته برگردیم. شما فعالیتتان را در زادگاهتان شیراز آغاز کردید و سپس به تهران آمدید. چه زمانی با همسر مرحومتان آقای جمشید اسماعیلخانی آشنا شدید و چه زمانی به تهران آمدید؟
من در شیراز متولد شدم اما نمیدانم چرا در بیوگرافیام در ویکیپدیا محل تولدم کازرون نوشته شده است. سال ۱۳۴۹ با مرحوم اسماعیلخانی آشنا شدم که منجر به ازدواج مان شد و سالها در سینما و تئاتر در کنار هم بودیم و سه فرزند داریم یک پسر و دو دختر. سال ۱۳۵۷ بعد از انقلاب من در دانشگاه تهران قبول شدم و با همسر و فرزندانم به تهران آمدم و از آن موقع در تهران زندگی کردیم. باید بگویم من و همسرم در شیراز تئاتر کار میکردیم و پس از آمدن به تهران، هنگام درس خواندن به کار تئاترم ادامه دادم چون کارمند اداره فرهنگ و هنر شیراز بودم و پس از آمدن به تهران کارشناس امور هنری ارشاد استان تهران شدم. اما گویا طی سالهای اخیر در تئاتر کم کار شده اید؟
من تئاترم را ادامه دادم اما تقریباً پس از فوت همسرم فعالیتهای تئاتریام کمرنگ شد چون بار زندگی را به تنهایی دوش میکشیدم. آن موقع همسرم بود که بار زندگی را به دوش بکشد تا من به علایق هنری ام برسم اما پس از فوتش حضورم در این عرصه کمرنگ شد البته شانس این را داشتم که با کارگردانهای خوبی در تئاتر کار کنم مانند عروسی خون که با آقای رفیعی کار کردم، پس از مرگ همسرم هم چند تئاتر کار کردم. مانند ملاقات بانوی سالخورده کار استادم زنده یاد آقای حمید سمندریان که وقتی خبر فوت ایشان را شنیدم کاملاً شوک شدم.
مرگ همسرم پس از فوت مادرم، بزرگترین مصیبت زندگی من بود، مرگ استاد هم اگر اغراق نکرده باشم برایم کمتر از این مصیبتها نبود. از شنیدن خبر فوت استاد بسیار به سوگ نشستم. قبل از سفرم به دیدنشان رفتم و متوجه شدم کمی مریض احوال هستند اما فکر نمیکردم که ایشان را از دست بدهیم و این آخرین دیدار من با این انسان بزرگ و فرهیخته و استاد دلسوز باشد. یکی از همکاران قدیمی میگفت شما و مرحوم اسماعیلخانی همزمان با هم سر کار نمیرفتید تا به فرزندانتان سخت نگذرد؟
اوایل که مادر و خواهرهایم کمک میکردند شاید در تئاتر با هم بودیم یا بعدش در سینما اما خیلی کم پیش می آمد که با هم در یک کار حضور پیدا کنیم یا همزمان سر کار باشیم. واقعاً هم دلیلش این بود که نمیخواستیم هر دو خودمان را مشغول کار کنیم. زمانی که در دانشگاه رشته پزشکی، زبان انگلیسی و هنر قبول شدم، هنر را انتخاب کردم مادرم اعتقاد داشت که پزشکی بخوانم اما من به شوخی میگفتم میروم هنر بخوانم تا رمانتیسیسم تو را التیام ببخشم، او فکر میکرد منظور من رماتیسم است.
بعدها وقتی مادرم کارهای من و همسرم را دید واقعاً ما را تحسین و دعا میکرد. میخواستم الگویی باشم هم برای خانواده و هم برای جامعه که دیگران فکر نکنند کسی که وارد این رشته میشود به خانواده اش پایبند نیست تا وقتی که همسرم فوت شد، ما توانسته بودیم در این زمینه بسیار هماهنگ باشیم. این شعار نیست، چون دوستانمان این موضوع را میدیدند. شعار ما این بود که زندگی خوبی داشته باشیم نمیخواستیم کار خوبی داشته باشیم اما زندگی بدی داشته باشیم. پشیمان نیستید که پزشک نشدید؟
این دکترینی که هم اکنون در جامعه دارم را دوست دارم. اگر کسی هیچ گونه آموزشی از کار من نگیرد و فقط لبخندی روی لبانش بنشانم برایم ارزشمند است. فکر میکنم اگر روانشناسی را یکی از شاخه های پزشکی بدانیم کمی توانسته ام در پزشکی موفق باشم.
اما اینکه گفتید پشیمان نشدم، خیر من واقعاً پشیمان نیستم چون به این نتیجه رسیدم اگر خون، زخم و... ببینم بیهوش میشوم و اصلاً طاقت این چیزها را ندارم شاید اگر در رشته پزشکی تحصیل میکردم، این رشته را ترک میکردم. شما با این تدریس و حضورتان در خارج از کشور به نوعی یک سفیر فرهنگی محسوب میشوید. نگاهتان نسبت به معرفی کشورمان در کشورهای خارجی چگونه است؟
به جرأت میتوانم بگویم فیلمهای ما و بازی بازیگران ما بسیار خوب است. از نظر فناوری ممکن است چندان قوی نباشیم اما از نظر قصه، سوژه و بازیها جداً میتوانم بگویم هنرمندان ما خوب و قوی هستند، همچنان که اصغر فرهادی، مجید مجیدی، عباس کیارستمی، داریوش مهرجویی، رخشان بنی اعتماد، تهمینه میلانی و... توانستند با فیلم های آن طرف آب رقابت کنند. آنجا که بودم در کتابخانه ای دنبال کارهای ایرانی میگشتم و آثار کارگردانانی همچون تهمینه میلانی، حاتمی کیا، مجیدی، مهرجویی و... را یافتم. حتی میگفتند سریالهای ما را با زیرنویس انگلیسی میبینند مانند میوه ممنوعه و مدار صفر درجه آقای حسن فتحی.
در این سالها هنرمندان ما فعالیت خوبی داشتند و به درستی توانستند انعکاس دهنده هنر ایرانی باشند. گاهی وقتها میگوییم ایران ما چنین و چنان است و میگوییم پیشینه چندین هزار ساله داریم اما همین پیشینه چند هزار ساله فقط به شعار تبدیل میشود در حالی که در عمل میبینیم هنوز نتوانستهایم به خیلی چیزهای کوچک در هر زمینهای دست پیدا کنیم. اگر بخواهیم با خودمان صادق باشیم اگرچه به این پیشینه افتخار میکنیم اما اگر به آنها اعتقاد داریم چرا نمیآییم تبلور آنها را در همه زمینهها پیاده کنیم، نه فقط در هنر بلکه در همه زمینه های زندگی. باید راهکارهایش را پیدا کنیم و مدیریت در همان زمینه را تربیت کنیم. اگر مدیریت درست را در هر زمینهای تربیت کنیم و آن پیشینه را هم لحاظ نماییم و کاملاً افراد را سر جایشان براساس تخصصشان بنشانیم، میتوانیم موفق باشیم. به مهرآفرین مستشارنیا بپردازیم؛ نقشتان در کلاه پهلوی که مانند دیگر کاراکترهایتان متفاوت بود؟
وقتی آقای دری متن را به من دادند بسیار خوشم آمد و این زن را دوست داشتم، چون هر وقت میخواهیم از گذشته ها بگوییم، میگوییم همه چیز بد بود به نظرم این یک بعدی نگاه کردن درست نیست و این نقش هم یک بعدی نبود.
من از دیالوگهایم و این شخصیت راضی هستم. به نظرم بخشهای ایران هم خوب بود البته اگر فشار مالی نبود بخشهای پاریس هم بسیار میتوانست زیباتر و جذابتر باشد. وقتی نقشهای شما را طی چند وقت اخیر مرور میکنم میبینم که گوهر خیراندیش که قدسی میوه ممنوعه را بازی میکند در اشکها و لبخندها نقش کاملاً متفاوت شمسی پلنگ را ایفا میکند یا آن مادر ارتفاع پست با لهجه جنوبی یا پرستار سریال دختران حوا. یکی از ویژگیهای بازی شما این است که هم نقشهای مثبت و هم نقشهای منفی و کمدی و جدی را باورپذیر ایفا میکنید. چطور چنین اتفاقی میافتد؟
خانم مریم خانم اینجا نیامدم از من تعریف کنی. این یک تحلیل بود.
این وظیفه یک بازیگر است که کارش را بلد باشد.
ببخشید، میان کلامتان یا آن نقش عجوزه در فیلم پیشونی سفید.
اگر هر کسی در رشته و تخصصش، تواناییاش را بشناسد و بروز دهد، میتواند سنجیده عمل کند. من هم سعی میکنم جامعه ام را خوب تحلیل کنم و خوب و درست اطرافم را ببینم و در کنار همه اینها به وسیله گریم لباس و قصه شخصیتی را بازی کنم که برای مخاطب باورپذیر باشم. حالا اگر شما میگویید من را باور کردید خدا را شکر تا حدودی موفق عمل کنم. راستی، خودتان کلاه پهلوی را دیده اید؟
بله، من از طریق اینترنت شبکه های ایرانی را میدیدم. حالا بگذارید من از شما بپرسم، یک سالی که من نبودم کارهایی که از من دیدید دوست داشتید؟ بله، من که از طرفداران شما هستم مثلاً دختران حوا را دیدم که برای شبکه ای مانند تهران خوب بود.
تهران ۱۵۰۰، کلاه پهلوی و میگرن را هم دیده اید؟ بله، البته من در جشنواره دیده ام و بسیار دوست داشتم و حتماً یک بار دیگر باید ببینم. بازیتان در میگرن هم مورد توجه قرار گرفت. شما خودتان چطور آیا تهران ۱۵۰۰ را دیده اید؟
من ندیدم، ولی قبلاً برایم چند دقیقه اش را ایمیل کردند و دیدم البته تصوری از کار نداشتم. چون صدا نداشت. من در این فیلم دو نقش داشتم. در کاراکتر اول شیرازی حرف زدم و در نقش دوم جای خواهر حبیب رضایی بودم. تجربهای در این نوع کارها نداشتم آقای بهرام عظیمی و تهیهکننده کار وقتی درباره کار صحبت کردند به دنبال اثر جدیدی بودند و ما بازیگران هم بدون اینکه به دنبال دستمزدهای آنچنانی باشیم همگی فکر کردیم کمک کنیم و در این تجربه جدید سهیم باشیم.
چنین کارهایی هزینه زیادی دارد. هیچ کدام از بازیگران به دنبال دستمزد نبودند و تهیهکننده هم هدیههای کوچکی را به بازیگران در نظر گرفت. آن طور که شنیدم از فیلم استقبال خوبی هم شده است. کمی بیشتر درباره حضورتان در این فیلم بگویید؟
من تصوری از این نوع کار نداشتم. مثلاً اول عکس انداختیم که بتواند شبیه سازی شود، یا اینکه ما حرف زدیم بدون اینکه تصویری داشته باشیم. مانند یک نمایش رادیویی حرف زدیم بعد که فیلم آماده شد آقای عظیمی از من خواستند تا روی تصویر حرف بزنم. حالا من تصویر را میدیدم و حرف میزدم و دوباره قبل از جشنواره هم روی نسخه نهایی صحبت کردم و اصلاحاتی انجام دادیم البته من فیلم را کامل ندیدم اما میخواهم کار را روی پرده ببینم. آیا این نبودنهای شما باعث گزیده کاریتان هم شده است؟
به تازگی چند فیلمنامه برایم ایمیل شد و چنگی به دل نزد وگرنه میتوانستم بیایم ایران و بازی کنم ولی نقشهای خوبی نبودند. دلم میخواست آن نقشها را دوست داشته باشم. اگر دوستشان میداشتم حتماً میآمدم. گویا در رادیو هم فعالیت دارید؟
من ۱۸ سال است که در برنامه صدای عبرت هستم. آقای کاظم سبزواری نویسنده و کارگردان آن برنامه هستند که از شبکه سراسری پخش میشد و شنوندگان بسیاری داشتیم. حتی در جایی برای برای بازبینی لوکیشن فیلم رسم عاشقکشی رفته بودیم ارتفاعات شمال، اهالی آنجا تلویزیون نداشتند، خانمی آنجا از ما پذیرایی کرد و وقتی تشکر کردم گفت چقدر صدای شما شبیه صدای گوهر خیراندیش است و من چیزی نگفتم.
چون وقتی آدم فقط بخواهد تجربی کار کند شاید وسعت کارش را نشناسد اما وقتی میخواهد آن حیطه را دنبال کند حتماً مطالعه میکند و این تحصیلات فرد را نسبت به آنچه میخواهد ارائه دهد، نزدیکتر میکند. شما بیش از ۴۰ سال سابقه حضور در عرصه هنر دارید. آیا از کارنامه کاریتان راضی بودید؟
این اواخر از خودم راضی نبودم. آن هم چون بار زندگی روی دوش من بود و همه کارهایی که کردم را چندان دوست نداشتم. دلم میخواست شرایط مالی و زندگی ام طوری بود کارهایی را قبول میکردم که به فکر و ایده های من نزدیک بود و دوستشان داشتم. کار
امتیاز بدهید :
موضوع : | بازدید : 526
برچسب ها :
.: Weblog Themes By Pichak :.
